Skolyoz, gelişme çağında omurganın sağa veya sola doğru eğilmesiyle, omurgada, göğüste ve bel bölgesinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Skolyoz, omurganın sağa, sola veya içeri doğru eğilmesiyle oluşur. Skolyoz ameliyatı, bu eğriliği düzeltmek için yapılan cerrahi müdahaledir.

Skolyoz, 100 kişiden 1 ya da 3 kişiyi etkileyen bir hastalıktır ve erken dönemde teşhis edilmesi büyük önem taşır. Skolyozun %80'lik kısmının nedeni bilinmemektedir. %20'lik kısım ise kas ve sinir hastalığı ya da kemikte enfeksiyon gibi hastalıklardan kaynaklanır. Hastalık çocukluk çağında daha sık görülür ve erken teşhis edildiğinde tedavi başarısı çok yüksektir. Çünkü çocuk skolyozu, erişkin skolyozundan farklı bir tablo çizer. 10 yaş altındaki çocuk hastalarda ilerleme çok daha hızlıdır ve büyüme hızıyla orantılı olarak gelişen skolyozu durdurmak için füzyon denilen cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. Ancak bu durdurma ameliyatına her zaman başvurulmaz.

Bu durdurma ameliyatı, 5 yaşın altında yapılırsa omurilik kanalının dar kalmasına, 8 yaşından önce yapılırsa akciğerin gelişmemesine ve 10 yaşın altında yapılırsa göğüs kafesinin gelişiminin bozulmasına sebep olabilir. 10 yaşın altındaki hastalarda uygulanacak füzyon işlemi omurganın kısa kalmasına neden olabilir. Ancak eğri ve işlevsiz bir omurgadansa kısa ve düzgün bir omurga tercih edilebilir. Ancak tespit edilmemiş ve ilerlemiş vakalarda skolyoz ameliyatı kaçınılmaz hale gelir. Ameliyatın gerçekleşmediği durumlarda ise rahatsızlık nedeniyle iç organlar görevini tam olarak yerine getiremez ve başka sağlık problemlerine zemin hazırlar. Çocuklarda ise gelişim ve büyüme sıkıntısı yaratarak başka hastalıklara sebep olabilir. Bu eğriliğe skolyoz ameliyatı ile müdahale edilmediğinde, omurilik zedelenerek hasta felç olma riskiyle karşılaşabilir.

Teşhis yapıldıktan sonra hastalar 3-6 ay arası periyotlarla takibe alınır. Her kontrolde eğriliğin derecesi ölçülerek ilerleme olup olmadığı saptanır. Çok hızlı ilerleyen vakalarda, eğrilik 40 dereceye ulaşırsa skolyoz ameliyatı gerçekleştirilir. Yavaş ilerleyen vakalarda ise eğrilik 40 dereceye ulaşsa dahi takibe devam edilebilir. 40 dereceye ulaşmış bazı eğriliklerde vücut dengesi bozulmaya başlamışsa, hızlı ilerleme gözlenmese de ameliyat yapılabilir. Skolyoz ameliyatının eğriliğin nerede olduğuyla da ilişkilendirilmesi gerekir. Özellikle bel bölgesini etkileyen skolyozların da ameliyat edilmesine karar verilebilir.

Ameliyat kararı hasta ve ailesiyle birlikte alınmalıdır. Uzman ve nitelikli kişiler tarafından yapılan ameliyatın riski oldukça düşüktür. Özellikle genç ve küçük yaş grubu hastalarda, omurga esnekse skolyoz ameliyatı gayet başarılı ve hastaya daha fazla yarar sağlayacak şekilde sonuçlanır.

Skolyozun cerrahi tedavisinde omurlara vida konulmak suretiyle eğrilik düzeltilir. Ortopedi cerrahisinin en uzun süren ameliyatlarından biri skolyoz ameliyatıdır. Ortalama 3,5-4 saat sürer. Ameliyattan 1-3 gün sonra, hasta ayağa kaldırılır ve tuvalete gitmesine ve oturmasına izin verilir. Hastalar ayağa kalktıkları zamanlarda altı hafta boyu korse takarlar. Ancak bu süre çocuklarda daha erkene çekilebilir. Ameliyattan sonra hasta periyodik aralıklarla 2 yıl takip edilir. Hiçbir sorun kalmadıysa hastanın takibi 2 yıl sonunda bırakılır.

Ameliyattan sonraki aşamada düzelmiş kemik dokusunu, koruması için konan platin ve demir çubukların, kemik içindeki konumunu korumak için 6 ay hastanın ani hareketlerden ve ağır spordan kaçınması gerekir. Skolyoz ameliyatından sonra hastanın günlük işlerine dönmesi 1 ayda gerçekleşecektir ancak ağır ve daha yoğun enerji isteyen işler için üç ay geçmesi gerekmektedir. Bu arada da cerrahi seviyeye göre korse takılması ve istenilen süre bitimine kadar ise çıkarılmaması önerilmektedir.

Skolyoz ameliyatından sonra ameliyat yerinin su ile temasından da belli bir süre kaçınmalıyız. Mikrop ya da enfeksiyon kapma riskine karşı yarayı korumalı, sağlıklı beslenmeli, ağır hareketlerden kaçınmalı ve beslenmemize dikkat etmeliyiz.

Yüzme en iyi spordur skolyozlu hastalar için çünkü suyun kaldırma kuvveti kaslarımızı çalıştırmaya yardımcı olur. Oturuş pozisyonu ve duruş pozisyonu da bir o kadar önemlidir skolyozlu hastalarda. Oturduğumuz sandalye ve yattığımız yatak sert olmalıdır. Duruş pozisyonumuz dik olmalı ve ayak iskeletinden destek almalıyız. Araba sürerken de dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Yatak ve sandalyede olduğu gibi koltuğun sert olması gerekmektedir, ayrıca bacağın gerilmemesi için direksiyona yakın sürmek hastanın lehine olacak pozisyondur. Bayanlar düz taban ayakkabı giymemeli, orta yükseklikte topuk tercih etmelidir. Bunun sebebi düz taban ayakkabılar bele fazla yük bindirir.

Her türlü skolyoz tedavisinde kilo en önemli kriterdir. Hasta zayıf ve hareketli ise skolyoz ilerlemez, ilerlese de yavaş seyirlidir. Şişman ve hareketsiz hastada skolyoz çok hızlı ilerler, ameliyat olmaz gözüyle bakılan hasta bir müddet sonra bu cerrahi müdahaleden kaçamayacak hale gelebilir. Skolyoz ameliyatı hasta için çözüm olsa da ameliyattan önce ve sonra omurgasını korumalı, kendi kendinin doktoru olmalıdır.